روش صحیح ودرست مصرف دارو

چگونه از دارو بیشترین اثر درمانی را با کمترین عوارض جانبی به دست آوریم؟ دارو، چه با نسخه پزشک تجویز شود، چه بدون نسخه پزشک قابل دریافت از داروخانه باشد، هرگز بی‌خطر نیست. همواره این احتمال وجود دارد که داروها در کنار اثرات مثبت و درمانی، عوارض جانبی، واکنش های حساسیتی و تداخل با غذاها، نوشیدنی ها و یا سایر داروها را ایجاد کنند.

ذکر این نکته بسیار مهم است که کودک، بیمار بزرگسال کوچک شده نیست، به عبارت دیگر هر داروی مربوط به بزرگسال را نمی توان با کم کردن میزان مصرف (دوز) آن به کودکان بخورانید. کودکان معمولا نسبت به مصرف دارو مقاومت نشان می دهند. برای راحت تر شدن کار، بعضی داروها را می توانید با آب یا شیر رقیق کنید و به کودک بخورانید که البته در این مورد حتما با دکتر داروساز داروخانه م کنید.

چه مقدار از دارو را باید مصرف کرد؟

مقدار دارویی که بیمار باید مصرف کند توسط پزشک محاسبه و در نسخه قید می شود. تنها کاری که بیمار باید انجام دهد این است که دقیقا مطابق با توصیه پزشک و داروساز، دارو را مصرف کند، یعنی اولا در هر بار مصرف،‌ مقدار داروی تجویز شده را به طور کامل مصرف نماید و ثانیاً طول درمان توصیه شده را به پایان برساند.

مصرف داروی تجویز شده

بیمار باید مطابق دستور پزشک داروی خود را به مقدار تجویز شده مصرف نماید، زیرا مصرف کم یا زیاد داروها به نفع بیمار نیست. در صورتی که دارو کمتر از مقدار تجویز شده مصرف شود، ممکن است نتواند عوارض بیماری را علاج کند و در نتیجه زمان بیماری طول بکشد و یا حتی بدتر شود. همچنین بیمار نباید تصور نماید که اگر بیش از مقدار توصیه شده دارو مصرف کند زودتر سلامتی خود را به دست خواهد آورد، زیرا مقدار تجویز شده به میزان کافی است و اگر بیش از اندازه مصرف شود موجب تشدید عوارض جانبی ناخواسته و مسمومیت می شود.

رعایت میزان مصرف دارو، در مورد قرص ها و کپسول ها مشکل زیادی به دلیل ثابت بودن میزان دارو در آن ندارد، ولی در هنگام مصرف مایعات دارویی، بیمار باید دقت داشته باشد که به اندازه تجویز شده مصرف کند. برای این کار باید توجه داشته باشد پیمانه را کاملاً پر از دارو بکند. در مواردی که از قاشق به عنوان پیمانه استفاده شود، باید نوع قاشق را در نظر داشته باشد، چون قاشق های مختلف از نظر حجم با هم متفاوت هستند.

چه موقع باید دارو مصرف کرد؟

زمان مصرف دارو و فاصله زمانی هر بار مصرف به طور کامل توسط پزشک مشخص می شود که بیمار باید آن را رعایت کند، زیرا با مصرف یک وعده دارو، مقداری دارو وارد بدن می شود و به مقابله با عامل بیماری می پردازد. بعد از چند ساعت مقداری از آن توسط بدن مصرف و یا دفع می گردد.

در نتیجه مقدار داروی مفید و موجود در بدن کاهش می یابد که با مصرف وعده بعدی دارو، مقدار آن دوباره در بدن افزایش یافته و به مقدار مفیدش می رسد. بنابراین مصرف نکردن دارو در وعده های توصیه شده (عمدی یا غیرعمدی) ممکن است روند دارودرمانی را با شکست مواجه سازد.

بنابراین باید در رعایت فواصل و وعده های مصرف دارو نهایت تلاش به کار گرفته شود و در صورت فراموشی یکی از وعده ها، با داروساز و یا پزشک در مورد نحوه ادامه مصرف دارو م شود تا مشکلی پیش نیاید.

بعضی افراد هستند که با مشاهده اولین علائم بهبودی، داروی خود را خودسرانه قطع می کنند. بعضی دیگر هم با مشاهده اولین عوارض جانبی داروی خود را قطع می نمایند. هر دو گروه کار نادرستی را انجام می دهند، زیرا تنها پزشک است که می تواند تشخیص دهد آیا درمان کافی بوده یا نه.

افرادی که با اولین علامت بهبودی داروی خود را قطع می کنند، در معرض خطرات زیادی مثل بازگشت مجدد (عود) بیماری و یا حتی خطرناک تر شدن آن هستند، مثال بارز در مورد آنتی بیوتیک ها است. در صورتی که طول درمان توصیه شده رعایت نشود بیماری ممکن است با شدت بیشتری عود کند، و بدتر از آن، ممکن است حتی بیماری نسبت به آنتی بیوتیک ها مقاوم شود که در این صورت نیاز به مصرف داروهای قوی تر، هزینه درمان بیشتر و تحمل عوارض بیشتر را در پی خواهد داشت.

داروها معمولاً دارای عوارض جانبی ناخواسته ای هستند که مشاهده این عوارض دلیل نامناسب بودن دارو نیست. تنها کاری که بیمار باید با مشاهده عوارض جانبی انجام دهد این است که موضوع را با پزشک  در میان گذارد. در بعضی موارد ممکن است نیاز به قطع دارو و یا عوض کردن دارو باشد، ولی اغلب موارد نیاز به این کار نیست. تنها موضوع این است که بیمار نباید داروی خود را خودسرانه قطع کند.

قطع مصرف دارو

قطع مصرف برخی از داروها نیاز به تمهیداتی دارد. این گونه داروها در صورتی که بلافاصله و به طور ناگهانی قطع شوند، باعث بروز عوارض ناخوشایند در بیمار می شوند، حتی گاهی ترک خودسرانه دارو چند سال درمان را بی اثر می کند و نتیجه زحمات پزشک و بیمار از بین می رود. مثلا قطع ناگهانی داروی صرع (تشنج) می تواند موجب گردد که چندین سال دارودرمانی بی نتیجه شود. این مسئله در مورد داروهای کورتیکو استروئید (کورتون) هم وجود دارد. حتی گاهی در مورد پمادهای جلدی نیز رعایت آن لازم است. بنابراین قطع دارو باید مطابق دستور پزشک باشد.

نگهداری دارو

نگهداری داروها نیز جزو مسائل با اهمیت است، زیرا در صورتی که داروها در محل مناسبی نگهداری نشوند، زودتر از موعد خراب می گردند، بنابراین دارو درمانی شکست می خورد. شرایط نگهداری بسیاری از داروها بر روی بسته بندی دارو و یا برگه راهنمای آن ها نوشته شده است.

داروهای یخچالی باید حتماً در یخچال نگهداری شوند، اما باید از یخ زدن آن جلوگیری کرد. بهترین محل برای نگهداری دارو، دور از قسمت یخگیر است. در این موارد باید به این مسئله دقت کنید که داروها را در محلی از یخچال که توجه بچه ها را جلب کند، قرار ندهید. داروهای غیریخچالی باید دور از نور، آفتاب و حرارت نگهداری شوند. محل هایی مثل کابینت هود آشپزخانه محل مناسبی برای دارو نیست. بیشتر داروها  به نور و حرارت حساسند و ممکن است زودتر از موعد خراب شوند و یا حتی به مواد سمی تبدیل شوند.

سئوالاتی در مورد مصرف دارو

در مورد داروهای تجویز شده توسط نسخه پزشک (داروهای نسخه‌ای) نخستین گام برای شروع درمانی موثر و بی‌خطر این است که سوالاتی نظیر پرسش های زیر را از پزشک خود بپرسید:

- نام دارو چیست و چه اثری بر بیماری شما دارد؟

- چگونه، در چه زمان هایی و برای چه مدت باید دارو را مصرف کنید؟

- آیا لازم است حین مصرف دارو از مصرف غذاهای خاص، کافئین (در قهوه و چای)، و سایر داروها (چه نسخه‌ای، چه بدون نسخه)، خودداری کنید؟

- آیا بین مصرف دارو باید از انجام فعالیت های خاصی نظیر رانندگی یا استعمال دخانیات پرهیز کنید؟

- اگر در حال مصرف هر نوع داروی دیگری هستید، آیا نسخه جدید، با دارو یا داروهای قبلی شما تداخل اثر ندارد؟

- آیا داروی مصرفی عارضه جانبی خاصی دارد؟ اگر چنین است در صورت بروز آن چه باید کرد؟

- آیا مصرف دارو بر توانایی های جسمی و روانی یا بر شرایط خواب شما اثری خواهد گذاشت؟

- اگر احتمالا یک نوبت مصرف دارو را فراموش کردید چه باید کرد؟

- آیا دستور مکتوبی درباره مصرف دارو وجود دارد؟ (یا حداقل از پزشک یا داروساز خود بخواهید که دستورات مصرف و نام داروها را به طور واضح برایتان بنویسد).

همیشه به خاطر داشته باشید که برای جلوگیری از بروز هر گونه اشتباه، باید دستور مصرف و اثر هر دارو، به طور مجزا و خوانا روی برچسب آن نوشته شود.

مواردی که پزشک و داروساز باید مطلع باشد

- اگر به بچه شیر می‌دهید، یا باردار هستید.

- اگر به دارو یا غذای خاصی حساسیت دارید.

- اگر مبتلا به بیماری دیابت، بیماری های کلیوی یا کبدی و یا دیگر بیماری های خاص می‌باشید.

- اگر به طور مداوم از داروی دیگری استفاده می‌کنید.

- اگر برنامه غذایی خاصی دارید، یا از کمک های غذایی خاصی استفاده می‌کنید.

- اگر از دخانیات استفاده می‌کنید.

نوشته :معصومه ایت الهی

نسخه پیچ ودادن مشاوره درست/غلط به بیمار

روش صحیح ودرست مصرف دارو

بهترین تغذیه در زنگ تفریح مدرسه